Klimaatadatieve watervoorziening in Laos

Sinds 2017 is Wereld Waternet betrokken bij het stimuleren van de Laotiaanse drinkwaterbedrijven om meer mensen toegang te kunnen te geven tot schoon en voldoende drinkwater. De drinkwaterbedrijven worden aangemoedigd stappen te zetten om als zelfstandige en gezonde bedrijven te opereren. Dat gebeurt vooral door kennisuitwisseling: het delen van technische Nederlandse kennis, om vervolgens samen met de Laotianen te bepalen welke voorbeelden en elementen daaruit goed kunnen werken in Laos – en welke niet.

Waarom dit project?

Sinds 2022 is dit project van Wereld Waternet uitgebreid met het onderdeel klimaatadaptatie. En niet zonder reden: door temperatuurstijgingen, langere periodes van droogte en toenemende moessonregens staat Laos hoog op het lijstje van landen dat geraakt wordt door een veranderend klimaat. Met name in het noorden van het land leiden de steile, vaak ontboste hellingen tot grote volumes afstromend regenwater en modder. Tegelijkertijd beginnen de moessonregens steeds later en duurt het droge seizoen, nu 7 maanden per jaar, in de toekomst steeds langer.  

Dankzij de cofinanciering van het NWB Fonds werkte Wereld Waternet in 2024 met het verantwoordelijk ministerie, de drinkwaterbedrijven en andere lokale partners aan een verkennend klimaatonderzoek. Om in de eerste plaats inzichtelijk te maken op welke locaties een veranderend klimaat tot uitdagingen leidt voor de drinkwaterproductie- en distributie. En ten tweede, om locatiespecifiek na te gaan welke type maatregelen kansrijk zijn. Vanwege de goede contacten en intensieve samenwerking over de afgelopen jaren kunnen we dit voor twee provincies tegelijkertijd doen: Luang Namtha en Oudomxay.

Wat hebben we bereikt?

Klimaat-risico assessment

In het klimaat-risico assessment hebben we een brede inventarisatie uitgevoerd van de klimaatproblematiek in het Noorden van Laos. Hierbij hebben we niet alleen gekeken naar de effecten van modderstromen, maar een breder perspectief gehanteerd op klimaatrisico’s. Onze analyse biedt een breed en onderbouwd beeld van de klimaatproblematiek ter plaatse. Daarnaast kunnen we een inschatting maken van de relatie tussen schade, zoals inkomstenderving, en de benodigde investeringen en afschrijftermijnen.

Uit ons onderzoek blijkt dat waterinfrastructuren in Noord-Laos bedreigd worden door modderstromen, overstromingen en erosie. Vooral waterinlaten in rivieren en hoofdleidingen zijn kwetsbaar. Omdat veel watersystemen werken met zwaartekracht, zijn waterzuiveringsinstallaties vaak hoger gelegen en minder gevoelig voor overstromingen. Uit dit assessment bleek ook welke locaties het meest kwetsbaar zijn en dus het meest baat hebben bij klimaatadaptieve maatregelen.

Oplossingsrichtingen in kaart

Op basis van het assessment, hebben wij onderzoek gedaan naar de klimaatadaptatie mogelijkheden voor La District in de Provincie Oudomxay, onderdeel hiervan was een veldbezoek met alle relevante stakeholders zoals Provinciale Departement voor Agricultuur en bosbouw, Provinciale Departement voor Natuur, Grondstoffen en Milieu en de lokale boeren. De belangrijkste conclusies zijn:  

1. Inname: Vervang de huidige oppervlakte-inlaten door onderwater-inlaten om de infrastructuur beter bestand te maken tegen de sterke stroming en seizoen variaties van de rivier. Dit helpt ook bij hoge wisselingen in troebelheid waardoor er minder chemicaliën nodig zijn en de waterkwaliteit verbetert. 

2. Pijpleiding: Waar mogelijk dienen leidingen minimaal 80 cm diep ingegraven, vervang kwetsbare HDPE-leidingen door GSP-leidingen, en versterk rivierovergangen met robuustere materialen om overstromingsbestendigheid te vergroten. 

3. Hellingstabilisatie: Gebruik bio-engineeringtechnieken, gebaseerd op de lokale kennis en techniek van de boeren, voor directe stabilisatie van kritieke hellingen, gecombineerd met duurzame praktijken zoals terraslandbouw en versterking van bufferzones om erosie te verminderen.

Het resultaat van het onderzoek is een combinatie van nieuwe techniek (onderwater-inlaat), verstevigen van de huidige structuur (pijpleiding) en natuur inclusieve oplossingen (hellingstabilisatie).  

Vliegwiel voor nieuwe investeringen

Het NWB Fonds wil een vliegwiel zijn naar andere financieringsbronnen. Zowel het klimaat-risico assessment als het vervolgonderzoek naar concrete oplossingsrichtingen is de opmaat geweest naar nieuwe projectvoorstellen en dit is succesvol gebleken. Wereld Waternet gaat twee nieuwe projecten uitvoeren in Laos, samen met lokale partners zoals de drinkwater bedrijven, lokale overheden en UNICEF.

De twee projecten zijn:

·       La District, Oudomxay Provincie: Klimaatbestendige aanleg van de inname, hoofdpijpleiding en hellingstabilisatie.

·       Vieng Phouka District, Luang Namtha Provincie: Bouw van een drinkwaterzuiveringsinstallatie voor afgelegen dorpen, ontworpen met klimaatbestendige maatregelen en natuurvriendelijke oplossingen samen met UNICEF.

In totaal is er ruim €930.000 toegekend om de waterinfrastructuur in Laos beter bestand te maken tegen klimaatverandering. Dit betekent een stabielere watervoorziening voor duizenden mensen.

Samenwerking en vervolg

Het project kon tot stand komen dankzij de samenwerking met lokale overheden, waterbedrijven en internationale organisaties zoals UNICEF. De nieuwe projecten fungeren als pilots en worden zorgvuldig gemonitord. Door de geografische overeenkomsten met andere regio’s in het land verwachten we dat de resultaten breed toepasbaar en schaalbaar zijn. De verworven kennis wordt gedeeld met betrokken partijen, waaronder overheden, drinkwaterbedrijven en internationale donoren. Bovendien is de samenwerking met UNICEF, GRET en de Wereldbank, organisaties met vergelijkbare projecten, versterkt om de impact en kennisdeling te vergroten. Deze resultaten vormen een fundament voor grotere investeringen op nationaal niveau, waarbij de cofinanciering van het NWB Fonds een katalyserende rol heeft gespeeld.